Νέα μελέτη για τη διερεύνηση διαχείρισης του τερηδονικού κινδύνου στην οδοντιατρική κλινική πράξη

Υπόβαθρο

Παρότι έχει σημειωθεί πρόοδος από επιδημιολογικής άποψης αναφορικά με τη μείωση της οδοντικής τερηδόνας στη διάρκεια των τελευταίων 30 ετών, παραμένει σημαντικό πρόβλημα για την υγεία. Αν και έχουν αναπτυχθεί κατευθυντήριες οδηγίες για τον πρώιμο εντοπισμό των ασθενών υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη τερηδόνας και στρατηγικές πρόληψης για τους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, υπάρχουν ελάχιστα δεδομένα σχετικά με τις πρακτικές που εφαρμόζουν οι επαγγελματίες της οδοντιατρικής στην Ευρώπη.

Στόχοι

1) Εδώ, περιγράφουμε την προσήλωση των επαγγελματιών της οδοντιατρικής στις κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση του τερηδονικού κινδύνου, προκειμένου 2) να αξιολογήσουμε ακολούθως τις επιπτώσεις των στρατηγικών τους.

Μέθοδος

Μια διεθνής, επιδημιολογική, αναδρομική και προοπτική μελέτη παρατήρησης κοόρτης μακράς διάρκειας διενεργούμενη με οδοντιάτρους σε τέσσερις χώρες της Ευρώπης: Πολωνία, Βουλγαρία, Πορτογαλία και Ελλάδα, άρχισε το 2019. Εδώ, παρουσιάζουμε τα δεδομένα σχηματισμού της αρχικής κοόρτης που συλλέχθηκαν επί των πρακτικών διαχείρισης τερηδονικού κινδύνου που αναφέρθηκαν από τους συμμετέχοντες οδοντιάτρους και την οδοντική κατάσταση των ασθενών που συναίνεσαν να συμπεριληφθούν στη μελέτη.

Αποτελέσματα

Στη μελέτη συμφώνησαν να λάβουν μέρος πενήντα ένας οδοντίατροι (19 Βούλγαροι, 8 Έλληνες, 14 Πολωνοί και 10 Πορτογάλοι), με μέσο όρο ηλικίας 44 ετών (± 12), μέσο όρο χρόνου άσκησης του επαγγέλματος 19 έτη και στην πλειονότητά τους γυναίκες (63%). Οι περισσότεροι διέθεταν εξειδίκευση: παιδοδοντίατροι (15,7%), χειρούργοι οδοντίατροι (15,7%), εξειδικευμένοι στην επανορθωτική οδοντιατρι-κή/ενδοδοντολόγοι (15,7%), ενώ το 13,7% ήταν γενικοί οδοντίατροι. Συνολικά, το 48% είχε λάβει ειδική εκπαίδευση στη διαχείριση τερηδονικού κινδύνου στο πανεπιστήμιο, αν και υπήρχαν κάποιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών: 78,6% στην Πολωνία, 60% στην Πορτογαλία, 28,6% στην Ελλάδα και 26,3% στη Βουλγαρία. Σχεδόν το σύνολο των οδοντιάτρων ανέφεραν ότι επιμορφώνονται συνεχώς σε οδοντιατρικά θέματα, αλλά μόνο το 72% θεωρούσε ότι ήταν απολύτως ενημερωμένο.

Το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης στη διαχείριση τερηδονικού κινδύνου στο πανεπιστήμιο σχετίζεται ιδιαίτερα με την εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών στην πρακτική ρουτίνας (95% έναντι 60%, αντίστοιχα; Εικ.1).  Συνολικά, περισσότερο από το μισό του συνόλου των οδοντιάτρων εκτελεί συστηματικά αξιολόγηση τερηδονικού κινδύνου (Caries Risk Assessment, CRA), ενώ παρατηρούνται διαφορές μεταξύ των χωρών: 100% για την Ελλάδα, 77,8% για την Πορτογαλία, 47,4% για τη Βουλγαρία και 35,7% για την Πολωνία. Οι CRA βασίζονται κυρίως σε στοματική εξέταση (98%), ιατρική συνέντευξη (79,6%), διατροφική αξιολόγηση (71,4%), ακτινογραφίες (67,3%), τοπική θεραπεία φθορίωσης (51%) και πρόσληψη φθορίου (40,8%). Βιολογικές εξετάσεις και κλίμακες ή λογισμικό CRA χρησιμοποιήθηκαν με φειδώ.

Στην κοόρτη συμπεριλήφθηκαν χίλιοι εννέα (1.009) ασθενείς, με μέσο όρο ηλικίας 35,4 έτη (± 19,7), με την ακόλουθη κατανομή: 366 από τη Βουλγαρία, 281 από την Ελλάδα, 276 από την Πολωνία και 86 από την Πορτογαλία. Το 56% αυτών ήταν γυναίκες. Σχεδόν το 80% είχε παρουσιάσει πρόσφατα τερηδόνα, παρότι το 90% των ασθενών δήλωσαν ότι βουρτσίζουν τα δόντια τους καθημερινά, στο 80% των περιπτώσεων χρησιμοποιώντας οδοντόπαστα φθορίου. Οι ενεργές οδοντικές τερηδονικές βλάβες και ο τερηδονικός κίνδυνος φαίνεται να σχετίζονται περισσότερο με ασθενείς χαμηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Ενεργές τερηδονικές βλάβες παρατηρήθηκαν στο 33,5%, 48,2% και 61,2% των ασθενών υψηλής, μέσης και χαμηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, αντίστοιχα. Παρομοίως, υψηλός τερηδονικός κίνδυνος αναφέρεται από τους οδοντιάτρους στο 36,6%, 48,5% και 70,0% των ασθενών υψηλής, μέσης και χαμηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, αντίστοιχα (Εικ. 2)

Η κατάσταση των ασθενών κατά την επίσκεψη συμπερίληψης περιλάμβανε ορατή πλάκα στα δόντια στο 53,2% των περιπτώσεων, την παρουσία ενεργών τερηδονικών βλαβών στο 44,1% των περιπτώσεων και βαθιών οπών και σχισμών στο 38,2%. Αυτές οι συχνότητες ήταν υψηλότερες στους Πορτογάλους ασθενείς (67,4%, 77,9% και 53,5%, αντίστοιχα). Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης συμπερίληψης, η άμεση αποκατάσταση ήταν η θεραπεία που παρεχόταν συχνότερα (περίπου στο 50% των ασθενών).

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, οι περισσότεροι ασθενείς έλαβαν συμβουλές σχετικά με τη στοματική υγιεινή ή τη διατροφή, ενώ υπήρχαν διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών (98,9% στη Βουλγαρία, 92,2% στην Ελλάδα, 78,3% στην Πολωνία και 64% στην Πορτογαλία). Οι οδοντίατροι ανέφεραν θετική συμπεριφορά των ασθενών αναφορικά με τη φροντίδα τους και προθυμία να συνεργαστούν για ποσοστό μεγαλύτερο του 50% του συνόλου των ασθενών, με διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών (Βουλγαρία 68,3%, Πολωνία 59,1%, Ελλάδα 46,3% και Πορτογαλία 29,1%).

Συμπέρασμα

Αυτή είναι η πρώτη διεθνής, μεγάλης κλίμακας μελέτη κοόρτης που διενεργήθηκε για την περιγραφή των πρακτικών που αναφέρουν οι οδοντίατροι σχετικά με τις κατευθυντήριες οδηγίες διαχείρισης τερηδονικού κινδύνου και τις επιπτώσεις που έχουν στη στάση που τηρούν ως προς τη φροντίδα των ασθενών. Παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση στη διαχείριση τερηδονικού κινδύνου και τις συμβουλές που παρέχονται από τους οδοντιάτρους μεταξύ των τεσσάρων ευρωπαϊκών χωρών. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη μια αναδρομική διερεύνηση του οδοντιατρικού ιστορικού  τα τελευταία τρία χρόνια και η επερχόμενη προοπτική παρακολούθηση θα βοηθήσει στον πιο ακριβή προσδιορισμό των επιπτώσεων της προσήλωσης των επαγγελματιών της οδοντιατρικής στις συστάσεις διαχείρισης του τερηδονικού κινδύνου.

Σημείωση του συντάκτη: Η μελέτη Caries Risk Management (CARMEN-Διαχείριση τερηδονικού κινδύνου) αναμένεται να πραγματοποιηθεί έως το τέλος του 2022 και τα τελικά αποτελέσματα αναμένεται να δημοσιευτούν δύο ή τρία χρόνια αργότερα. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα δεν έχουν αξιολογηθεί ακόμα από ειδικούς ούτε έχουν δημοσιευτεί σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό. Χορηγός της μελέτης είναι η Pierre Fabre Oral Care, προμηθευτής προϊόντων στοματικής υγιεινής και φροντίδας για οδοντιάτρους και ασθενείς.